Kontaktnim lećama uzrokovani akutni sindrom crvenog oka – CLARE
Piše Doc.dr.sc.Petriček Igor, spec.oftalmolog, Klinika za očne bolesti Medicinskog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu, KBC Zagreb, Rebro
Najspektakularniji od svih uzroka crvenog oka povezanih s nošenjem mekih kontaktnih leća je kontaktnim lećama prouzročeni akutni sindrom crvenog oka (CLARE). U najvećem broju slučajeva pacijenti koji su do jučer bili zdravi bude se ujutro s jako izraženim simptomima i znakovima upale oka. To je relativno rijetka, ali dramatična komplikacija kod nositelja mekih kontaktnih leća. U četveromjesečnom istraživanju Morgana i Efrona jedan (3,3%) od 30 nosioca silikon hidrogel leća razvio je CLARE.
Uzrok
CLARE se najčešće javlja u nositelja mekih kontaktnih leća koji predugo nose leće tijekom dana ili kod onih koji su zaspali s dnevnim lećama. To je, dakle, upalna reakcija rožnice i spojnice koja se uočava odmah nakon razdoblja u kojem su oči bile zatvorene.
Način nastanka
Smatra se da u nastanku CLARE-a važnu ulogu ima subklinička upala u zatvorenom oku. Kad su vjeđe zatvorene, količina kisika ispod kontaktne leće je jako niska te zbog pomanjkanja kisika u rožnici (hipoksija) nastaje širenje krvnih žila u spojnici oka (vazodilatacija). Kao potencijalno važan predisponirajući faktor u formiranju limbalnih infiltrata treba razmotriti hipoksijom induciranu vazodilataciju u uvjetima zatvorenog oka. Limbalni infiltrati su karakteristika CLARE-a i potječu od krvnih žila sa ruba spojnice (limbusa). To znači da upalne stanice lako prolaze kroz stijenku proširenih krvnih žila.
Drugi potencijalni uzrok CLARE-a mogla bi biti akumulacija bakterijskih toksina koji potječu od bakterija na površini kontaktne leće. Holden i suradnici otkrili su u 36% asimptomatskih pacijenata kontaminaciju kontaktnih leća gram-negativnim bakterijama. U pacijenata s CLARE-om taj postotak bio je 100%. Izolirane su Haemophilus influenzae i P. Aeruginosa. Rožnicu miša nije bilo moguće inficirati gram-negativnim bakterijama izoliranim iz kontaktnih leća s CLARE-om. Iz te činjenice proizlazi zaključak da CLARE ne nastaje direktnom infekcijom rožnice bakterijama, nego da je posljedica akumulacije toksina i drugih produkata gram-negativnim bakterijama koji adheriraju na površinu kontaktne leće u kombinaciji sa stanjem zatvorenog oka i nošenjem leća.
Ostali potencijalni uzroci CLARE-a su nepokretna kontaktna leća, upala uzrokovana zarobljenim česticama ispod leće, mehanički efekt leće, toksični, upalni, imunološki ili mehanički efekt depozita na leći, stanjenje suznog filma, hipersenzitivnost ili toksičnost konzervansa koje otpuštaju kontaktne leće s velikim udjelom vode i porast temperature ispod leće.
Dijagnoza
Tipično, pacijent se budi sa značajnom jednostranom (90%) ili obostranom (10%) upalom oka, nelagodom, suzenjem i fotofobijom. Karakterisitika CLARE-a na biomikroskopskom nalazu su perilimbalni anteriorni stromalni infiltrati iznad kojih tipično ne postoji bojenje epitela. Čini se da infiltrati teku od limbalnih krvnih žila bez jasnog prostora između njih i limbusa. Rijetko je zahvaćena prednja očna sobica. U akutnoj fazi može biti smanjena vidna oštrina.
Terapija
Kad se ukloni leća, CLARE je uglavnom samoograničavajuća bolest. Obvezan je privremeni prestanak nošenja kontaktnih leća i upotreba kapi za podmazivanje oka. Kod CLARE-a crvenilo brzo nestaje, ali tipično je puno dulje perzistiranje limbalnih infiltrata, i do nekoliko tjedana. Ponovno nošenje kontaktnih leća može se pokušati tek nakon nestanka infiltrata. Da bi se spriječilo ponavljanje simptoma (što se događa u 50% pacijenata), potrebno je ponovno pažljivo procijeniti način održavanja kontaktnih leća i vrijeme nošenja. Još jednom treba naglasiti pacijentu važnost pravovremenog mijenjanja kontaktnih leća i njihovog održavanja. Ukoliko CLARE nastupi u pacijenata koji nose višemjesečne kontaktne leće, treba razmisliti o prelasku na jednodnevne kontaktne leće.
